Thứ Hai, 20/10/2025

10 Dấu Hiệu Cảnh Báo Trẻ Chậm Nói – Cha Mẹ Cần Nhận Biết Sớm (Theo CDC & Hiệp Hội Ngôn Ngữ – Nói và Nghe Hoa Kỳ)

Ngôn ngữ là một trong những chỉ số quan trọng phản ánh sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của trẻ. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu chậm nói giúp can thiệp kịp thời, hạn chế ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, học tập và tâm lý sau này.
Dưới đây là 10 dấu hiệu cảnh báo chậm nói được tổng hợp từ CDC (Centers for Disease Control and Prevention) và ASHA (American Speech-Language-Hearing Association), giúp phụ huynh dễ dàng đối chiếu và theo dõi sự phát triển ngôn ngữ của con.

10 dấu hiệu cảnh báo trẻ chậm nói (theo chuẩn quốc tế)

12 tháng tuổi: Trẻ chưa bập bẹ kiểu “ba-ba”, “ma-ma” hoặc chưa tạo âm giống từ.
15 tháng tuổi: Chưa nói được bất kỳ từ đơn có nghĩa nào.
18 tháng tuổi: Từ vựng dưới 6 từ.
24 tháng tuổi: Từ vựng dưới 50 từ và chưa ghép được câu hai từ đơn giản (ví dụ: “mẹ bế”, “ăn cơm”).
Không hiểu hoặc phản ứng chậm với các yêu cầu đơn giản như “lại đây”, “đưa cho mẹ”, “bye-bye”.
Không chỉ tay để xin đồ, chia sẻ điều gì hoặc trả lời khi người lớn hỏi “cái gì đây?”.
Không bắt chước âm thanh, từ mới hoặc cử chỉ của người khác.
Ít giao tiếp bằng mắt, ít cười hoặc không thể hiện cảm xúc khi chơi với người khác.
Không có tiến bộ ngôn ngữ trong 2–3 tháng gần đây.
Có dấu hiệu bất thường khác: không đáp ứng khi gọi tên, không quan tâm môi trường xung quanh, lặp lại hành vi bất thường.

Khi nào cần đưa trẻ đi đánh giá phát triển ngôn ngữ?

Nếu trẻ có từ hai dấu hiệu trở lên, ba mẹ nên cho bé đi đánh giá phát triển ngôn ngữ toàn diện tại:

Chuyên khoa Nhi – Tâm lý – Ngôn ngữ trị liệu, hoặc
Trung tâm Can thiệp sớm có chuyên gia đánh giá ngôn ngữ, thính lực và hành vi xã hội.

Phát hiện và can thiệp trước 3 tuổi là giai đoạn vàng giúp trẻ bắt kịp tốc độ phát triển bình thường.

Phân biệt chậm nói và rối loạn phổ tự kỷ

Không phải trẻ chậm nói nào cũng mắc rối loạn phổ tự kỷ. Tuy nhiên, nếu chậm nói đi kèm các biểu hiện như thiếu giao tiếp bằng mắt, ít cảm xúc, không chia sẻ sự chú ý hoặc có hành vi lặp lại, phụ huynh cần cho bé thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác và can thiệp đúng hướng.

Cách hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ tự nhiên tại nhà

Thường xuyên trò chuyện và đọc sách tương tác cho bé nghe: Việc lặp lại âm thanh và lời nói giúp trẻ mở rộng vốn từ.
Lặp lại và mở rộng lời nói của bé: Khi bé nói “xe”, phụ huynh có thể phản hồi “đúng rồi, xe ô tô to quá!”.
Hạn chế sử dụng màn hình: Không cho trẻ dưới 2 tuổi tiếp xúc với TV, điện thoại hoặc máy tính bảng.
Khuyến khích trẻ chơi cùng bạn bè: Tăng cơ hội bắt chước và học kỹ năng giao tiếp.
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Đặc biệt là sắt, kẽm, DHA, vitamin nhóm B – các vi chất quan trọng cho phát triển não bộ và ngôn ngữ.